VN-INDEX sụp đổ tháng 04-2025 và Hành động của chúng ta

I. Giới thiệu

VN-INDEX có pha Flash Crash khi thị trường khoảng sợ bởi quyết định áp thuế từ Mỹ tới các hàng hoá xuất khẩu từ Việt Nam vào thị trường Mỹ. Mức áp thuế cao nhất mà Hàng Hoá Việt Nam có thể bị áp là 46%

Thuế đối ứng mới của Hoa Kỳ áp lên hàng hóa Việt Nam (Thông báo ngày 02/04/2025)

Đầu tháng 4/2025, Hoa Kỳ (dưới thời Tổng thống Donald Trump) đã công bố một chính sách thuế quan mới mang tính toàn cầu, nhắm vào hàng hóa nhập khẩu từ nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Dưới đây là tổng hợp các nội dung chính của thông báo ngày 2/4/2025 về thuế đối ứng của Mỹ đối với hàng hóa Việt Nam và các phân tích liên quan:

Nội dung thông báo:

Ngày 02/04/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố kế hoạch áp thuế nhập khẩu kiểu “đối ứng” trên phạm vi toàn thế giới. Cụ thể, Mỹ sẽ áp một mức thuế cơ bản 10% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu từ mọi quốc gia/vùng lãnh thổ, đồng thời áp các mức thuế cao hơn đối với các nước có thặng dư thương mại lớn với Mỹ . Trong biểu đồ do ông Trump công bố, Việt Nam là một trong những nước chịu mức thuế cao nhất.

Mức thuế suất áp dụng

Đối với Việt Nam, Mỹ dự kiến áp thuế ở mức 46% đối với khoảng 90% tổng lượng hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam. Đây là mức thuế rất cao so với thông thường. Kế hoạch này bao gồm việc áp ngay thuế cơ bản 10% từ ngày 05/04/2025 (giờ Mỹ), sau đó áp các mức thuế bổ sung nâng lên tới 46% từ ngày 09/04/2025. Như vậy, phần lớn các mặt hàng Việt Nam vào Mỹ sẽ chịu thuế nhập khẩu gần 50%, trừ một số ít mặt hàng (khoảng 10% kim ngạch) có thể được loại trừ hoặc chịu mức cơ bản.

Các mặt hàng bị áp thuế

Danh mục hàng hóa xuất khẩu chủ lực của Việt Nam hầu như đều nằm trong diện bị đánh thuế 46%. Thông tin từ cơ quan Hải quan cho biết một số mặt hàng chính bị áp thuế đối ứng gồm: thủy sản, quần áo may sẵn (dệt may), đồ gỗ nội thất, vải, thép, cao su, v.v. . Điều này bao trùm hầu hết các nhóm xuất khẩu lớn của Việt Nam sang Mỹ, từ nông thủy sản tới hàng công nghiệp nhẹ và nặng. (Các mặt hàng như điện thoại, máy tính có thể nằm trong 10% chưa bị ảnh hưởng trực tiếp, nhưng nhìn chung ~90% kim ngạch xuất khẩu sẽ chịu thuế cao ).

Mức thuế suất cụ thể

Mức thuế 46% là mức thuế đề xuất/áp dụng trực tiếp lên hàng Việt Nam theo chính sách “thuế đối ứng” của Mỹ. Đây không phải kết quả của một vụ điều tra phòng vệ thương mại cụ thể nào, mà là mức thuế mang tính tổng quát do chính sách mới áp đặt. Theo giải thích từ Nhà Trắng, mức thuế đối ứng được tính bằng khoảng một nửa “mức thuế và rào cản” mà họ cho là mỗi nước đang áp lên hàng hóa Mỹ . Trong trường hợp Việt Nam, phía Mỹ cho rằng hàng Mỹ chịu tương đương ~90% thuế khi vào Việt Nam, nên áp ngược lại 46% lên hàng Việt Nam . (Mức 46% này cao hơn hẳn so với Trung Quốc 34% hay EU 20% trong cùng kế hoạch).

Tác động đến xuất khẩu Việt Nam:

Với thuế suất 46%, hàng hóa Việt Nam sẽ kém cạnh tranh nghiêm trọng tại thị trường Mỹ. Hoa Kỳ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất, chiếm khoảng 30% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam (trên 100 tỷ USD năm 2023).

Việc đại đa số mặt hàng chịu thuế gần 50% đồng nghĩa nhiều doanh nghiệp xuất khẩu có thể mất đơn hàng, phải thu hẹp sản xuất hoặc tìm thị trường thay thế. Dự kiến, giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ sẽ sụt giảm mạnh nếu mức thuế này thực thi lâu dài, do nhiều mặt hàng sẽ trở nên quá đắt đỏ đối với nhà nhập khẩu Mỹ. Các chuyên gia cảnh báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam (vốn phụ thuộc lớn vào xuất khẩu) sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực. Đồng thời, động thái này cũng gây lo ngại cho chuỗi cung ứng toàn cầu, bởi Việt Nam là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng của nhiều tập đoàn đa quốc gia vào Mỹ . Ví dụ, ngành điện tử – vốn có nhiều nhà máy tại Việt Nam sản xuất cho thị trường Mỹ – có thể bị gián đoạn nếu thuế cao làm chi phí tăng. Tuy nhiên, tác động cụ thể còn phụ thuộc vào việc doanh nghiệp và hai nước điều chỉnh chính sách trong thời gian tới.

Phản ứng từ phía Việt Nam:

Chính phủ Việt Nam đã bày tỏ lập trường lấy làm tiếc về quyết định áp thuế của Mỹ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao nhấn mạnh đây là quyết định “rất đáng tiếc” vì không chỉ ảnh hưởng tiêu cực đến quan hệ kinh tế song phương mà còn gây lo ngại về ổn định chuỗi cung ứng .

Phía Việt Nam khẳng định luôn tuân thủ nghiêm túc các cam kết thương mại quốc tế và thuế suất 90% đối với hàng Mỹ (cơ sở để Mỹ tính thuế đối ứng) là con số chưa được kiểm chứng khách quan . Ngay sau thông báo, Việt Nam đã chủ động đối thoại với phía Mỹ: Bộ Công Thương và các cơ quan đã gửi công hàm, đề nghị Hoa Kỳ tạm hoãn hoặc xem xét lại việc áp thuế 46%.

Chính phủ Việt Nam cũng thành lập các tổ công tác liên ngành để ứng phó, trong đó giao các bộ ngành hỗ trợ doanh nghiệp trong nước vượt qua khó khăn và đàm phán với phía Mỹ. Các biện pháp như tăng nhập khẩu từ Mỹ (ví dụ mua thêm nông sản, máy bay, năng lượng Mỹ) để cân bằng thương mại cũng đang được thúc đẩy, thể hiện thiện chí của Việt Nam trong việc hợp tác giảm thặng dư.

Về mặt dư luận, quyết định của Mỹ cũng khiến nhiều doanh nghiệp và hiệp hội tại Mỹ lo ngại, có thể tạo sức ép nội bộ đòi điều chỉnh chính sách. Việt Nam tin rằng còn dư địa để hai bên đàm phán tháo gỡ, và tuyên bố thuế nói trên trước mắt mang tính chính trị và đàm phán nhiều hơn là hồi kết cuối cùng .

II. Các nhóm ngành chịu ảnh hưởng

Ngày 2/4, Tổng thống Trump đã công bố mức thuế đối ứng¹ đối với các quốc gia trên thế giới, theo đó thuế suất 10% sẽ được áp dụng lên tất cả các mặt hàng nhập khẩu vào Mỹ (hiệu lực từ ngày 5/4) và mức thuế quan cao hơn đối với các quốc gia có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, có hiệu lực từ ngày 9/4.

Tổng thống Trump nhiều lần nhấn mạnh rằng mức thuế đối ứng phản ánh các rào cản thương mại mà các nước này đã áp đặt lên hàng hóa Mỹ trong suốt thời gian qua, cũng như bao hàm cả yếu tố thao túng tiền tệ. Theo đó, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia chịu mức thuế nhập khẩu cao nhất, lên đến 46%.

Ba khía cạnh kinh tế sẽ chịu tác động

Thứ nhất, thuế suất đối ứng cao làm giảm sức cạnh tranh của các mặt hàng chủ chốt của Việt Nam vào thị trường Mỹ như máy móc thiết bị, linh kiện điện tử, điện thoại, may mặc da giày,… trong khi các đối thủ cạnh tranh trực tiếp có mức thuế thấp hơn đáng kể như Trung Quốc (34%), Ấn Độ (26%); Thái Lan (37%),…

Thứ hai, trong khu vực Đông Nam Á, Việt Nam cũng là nước chịu mức thuế đối ứng cao nhất, điều sẽ ảnh hưởng đến dòng vốn FDI sản xuất đang dịch chuyển vào Việt Nam theo chiến lược Trung Quốc +1.

Thứ ba, tỷ giá sẽ chịu thêm sức ép do Việt Nam cần phải tăng cường nhập khẩu từ Mỹ nhằm thu hẹp thặng dư thương mại với nước này.

Thời điểm hiện tại, mức thuế suất đối với từng mặt hàng vẫn chưa được công bố. MBS cho rằng tác động đến các ngành nghề sản xuất sẽ khác nhau phụ thuộc vào tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ trong tổng giá trị xuất khẩu cũng như các đối thủ cạnh tranh của Việt Nam trong cùng phân khúc.

Bên cạnh đó, một số mặt hàng còn có hiệu lực về mức thuế cam kết được áp dụng theo Hiệp định Thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ có hiệu lực tháng 12/2001.

Vì vậy, các nhóm ngành dệt may, thủy sản, đồ gỗ, Bất động sản Khu công nghiệp, logistics là những nhóm ngành chịu tác động tiêu cực nhất. Các nhóm ngành cao su, giấy, dây cáp điện,… chịu tác động trung bình do tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ thấp. Trong khi đó nhóm sản phẩm sắt thép không chịu tác động do không nằm trong danh sách sản phẩm chịu thuế đối ứng.

Cụ thể sự ảnh hưởng tới các nhóm ngành

Với dệt may:

Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ trị giá 16,1 tỷ USD, chiếm 43,6% tổng giá trị xuất khẩu. Sản phẩm dệt may gia công từ Việt Nam sẽ chịu nhiều bất lợi hơn so với các quốc gia cạnh tranh khác như Bangladesh, Ấn Độ, Trung Quốc, Srilanka… với các mức thuế đối ứng thấp hơn. Các doanh nghiệp dệt may Việt Nam có tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ lớn sẽ chịu ảnh hưởng như MSH (70%), TNG (50%), TCM (25%), STK (10%).

Máy tính linh kiện điện tử:

Trị giá xuất khẩu sang Mỹ 23,2 tỷ USD, chiếm 32 tỷ trọng xuất khẩu. Các doanh nghiệp sản xuất mặt hàng này chủ yếu là các doanh nghiệp FDI từ Mỹ như Intel, HP, Dell, Amkor. Đứng trước nguy cơ bị áp thuế đối ứng cao, các doanh nghiệp này có thể chủ động dịch chuyển một phần sản xuất trong khâu hoàn thiện đóng gói sản phẩm sang các quốc gia bị đánh thuế đối ứng thấp hơn như Ấn Độ, Indonesia… Tác động tiêu cực đến các doanh nghiệp bất động sản Khu công nghiệp và vận tải logistics.

Máy móc thiết bị dụng cụ:

Trị giá xuất khẩu sang Mỹ 22 tỷ USD, tỷ trọng 42,3%. Các doanh nghiệp chủ yếu trong nhóm mặt hàng này như Rockwell Automation, First Solar cũng là các doanh nghiệp FDI từ Mỹ, ngoài ra còn 1 số doanh nghiệp FDI từ Trung Quốc, Hongkong. Tác động tiêu cực đến các doanh nghiệp bất động sản Khu công nghiệp và vận tải logistics.

Gỗ và sản phẩm từ gỗ:

Trị giá xuất khẩu sang Mỹ 9,1 tỷ USD, tỷ trọng 56%. Trong quá khứ với những lợi thế về giá thành rẻ nhờ chi phí nhân công và chi phí nguyên liệu rẻ do 70% nguyên liệu là từ trong nước, Việt Nam vươn lên top 3 nước nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ nhiều nhất vào Mỹ. Nếu bị áp thuế đối ứng lên tới 46%, khiến giá các sản phẩm gỗ của Việt Nam sẽ mất đi tính cạnh tranh do giá thành tăng cao, ngang bằng với đối thủ cạnh tranh lớn nhất trong khu vực là Trung Quốc,

Theo đánh giá, các quốc gia như Canada hiện chiếm 46,4% kim ngạch nhập khẩu gỗ của Mỹ, hay các nước trong khu vực như Indonesia chiếm 1,5% kim ngạch nhập khẩu gỗ của Mỹ, Malaysia 0,1% kim ngạch nhập khẩu gỗ của Mỹ có cơ hội để gia tăng thị phần nhờ những lợi thế về giá khi chỉ bị áp thuế ở mức 10-25%.

Giày dép:

Trị giá xuất khẩu 8,3 tỷ USD, tỷ trọng 36,2%. Nhờ xu hướng dịch chuyển chuỗi sản xuất để giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, trong các năm trước nhiều hãng sản xuất giày dép đã dịch chuyển nhà máy sang Việt Nam, trong đó bao gồm 1 số hãng nổi bật nhất như: Nike hiện sản xuất khoảng 25% sản phẩm tại Việt Nam, Ugg và Hoka (hiện Việt Nam là nhà cung ứng lớn thứ 2), VF Corporation – sở hữu các hãng như Vans, Timberland (khoảng 18% nguồn cung từ Việt Nam). Hiện không có doanh nghiệp niêm yết liên quan đến sản xuất da giày, song các doanh nghiệp phát triển Bất động sản khu công nghiệp và logistics đường biển sẽ chịu ảnh hưởng lớn nhất

Với Thủy sản:

Trị giá xuất khẩu 1,5 tỷ USD, tỷ trọng 18,2%. Hiện nay, các sản phẩm xuất khẩu thủy sản chủ lực đang có mức ưu đãi về thuế xuất khẩu sang Mỹ như tôm và cá tra, do vậy, việc áp thuế đối ứng ảnh hưởng khá tiêu cực đến các doanh nghiệp trong ngành thủy sản.

Cụ thể, về ngách tôm tại Mỹ, tổng giá trị xuất khẩu sang Mỹ của Việt Nam đạt 691 triệu USD, chiếm 18% tổng lượng tôm xuất khẩu năm 2024, sản phẩm tôm Việt Nam đang phải cạnh tranh cao với Tôm tại Ecuador và Ấn Độ (thuế áp dụng cho VN trước thuế đối ứng tốt hơn 1-6d% so với cả Ấn Độ và Ecuador – 2 quốc gia mạnh về quy mô và chi phí sản xuất), bên cạnh đó có cả Indonesia.Về ngách cá tra tại Mỹ, tổng giá trị xuất khẩu sang Mỹ của Việt Nam đạt 345 triệu USD, chiếm 17% tổng lượng cá tra xuất khẩu năm 2024, ở Mỹ, Việt Nam là thị trường xuất khẩu cá tra lớn thứ 2 (sau Trung Quốc), bên cạnh đấy có Indonesia đang dần tăng tỷ trọng xuất khẩu cá tra sang Mỹ.

III. Cán cân thương mại giữa Việt Nam và các đối tác lớn

Trong giai đoạn 2021²–2024, cán cân thương mại hàng hóa của Việt Nam liên tục thặng dư (xuất siêu) ở mức độ khác nhau. Đặc biệt, Việt Nam luôn xuất siêu rất lớn với thị trường Hoa Kỳ và EU, trong khi lại thâm hụt (nhập siêu) đáng kể với Trung Quốc . Bảng dưới đây tổng hợp số liệu về thặng dư/thâm hụt thương mại của Việt Nam trong từng năm 2021, 2022, 2023 và 2024 (đơn vị: tỷ USD), bao gồm tổng thể và riêng với các đối tác chính: Hoa Kỳ, Trung Quốc, EU. (Số dương thể hiện thặng dư xuất khẩu, số âm thể hiện thâm hụt.)

Nguồn số liệu: Tổng cục Hải quan Việt Nam, Bộ Công Thương, Reuters, TTXVN

Diễn biến nổi bật: Năm 2021, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam đạt mức kỷ lục, giúp cán cân thương mại chuyển từ nhập siêu nửa đầu năm sang xuất siêu khoảng 4 tỷ USD cả năm. Sang năm 2022, xuất khẩu tiếp tục tăng mạnh (~10% so với 2021) và Việt Nam ghi nhận mức xuất siêu khoảng 12,4 tỷ USD. Đến năm 2023, dù xuất khẩu suy giảm do nhu cầu toàn cầu yếu, nhập khẩu giảm sâu hơn, Việt Nam đạt mức xuất siêu khoảng 28 tỷ USD – mức cao nhất từng có. Tuy nhiên năm 2024, nhập khẩu phục hồi mạnh hơn xuất khẩu, khiến thặng dư thu hẹp còn khoảng 24,8 tỷ USD.

Về quan hệ đối tác:

Hoa Kỳ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam. Thặng dư thương mại của Việt Nam với Hoa Kỳ đã tăng lên mức kỷ lục, từ khoảng 81 tỷ USD năm 2021 lên 94,9 tỷ USD năm 2022 và đạt xấp xỉ 106 tỷ USD năm 2023 – mức chênh lệch cao thứ 3 với Mỹ (sau Trung Quốc và Mexico). Năm 2024, Việt Nam tiếp tục xuất siêu trên 100 tỷ USD với Hoa Kỳ (dữ liệu Việt Nam ước tính ~106 tỷ USD, cũng là mức cao kỷ lục so với các năm trước).

Ngược lại, Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất của Việt Nam, dẫn đến thâm hụt thương mại sâu. Năm 2021, Việt Nam nhập siêu khoảng 54 tỷ USD từ Trung Quốc . Con số này tăng lên kỷ lục 60,2 tỷ USD năm 2022 . Đáng chú ý, năm 2023 nhập khẩu từ Trung Quốc giảm khiến thâm hụt thu hẹp còn ~49,4 tỷ USD. Tuy nhiên, năm 2024 nhập khẩu từ Trung Quốc tăng vọt trở lại (tăng hơn 30%), đẩy mức nhập siêu lên 82,8 tỷ USD – cao nhất từ trước đến nay.

Đối với Liên minh châu Âu (EU), Việt Nam liên tục duy trì trạng thái xuất siêu lớn. Năm 2021, xuất siêu sang EU đạt 23,23 tỷ USD. Năm 2022, nhờ Hiệp định EVFTA, xuất khẩu sang EU tăng ~15%, đưa thặng dư thương mại lên 31,4 tỷ USD. Năm 2023, do kinh tế EU suy giảm, xuất khẩu từ Việt Nam sang EU giảm ~6,7%, khiến xuất siêu giảm còn 28,7 tỷ USD . Sang năm 2024, xuất khẩu sang EU phục hồi mạnh (+18,5%), đạt gần 52 tỷ USD, giúp thặng dư thương mại với EU lên mức 35,2 tỷ USD – cao nhất từ trước đến nay.

IV. Tại sao VNINDEX Crash?

Có thể nói Hoa Kỳ là đối tác thương mại mang về Thặng dư thương mại lớn nhất cho Việt Nam, nên khi Tổng thống Trump công bố mức thuế suất đối ứng 46% tới các hàng hoá nhập khẩu từ Việt Nam, phản ứng của thị trường chứng khoán Việt Nam là Hoảng sợ và Bán tháo.

Tâm lý này không chỉ diễn ra ở Việt Nam, mà diễn ra trên toàn cầu.

Như vậy, VN-INDEX của Việt Nam nằm ở top các chỉ số giảm mạnh nhất toàn cầu. Điều này cho chúng ta hiểu mối liên hệ giữa việc Áp thuế, thặng dư thương mại lớn tới chỉ số VN-INDEX:

VN-INDEX khởi động tuần 14/2025 ở mức 1317 điểm và kết thúc ở mức 1210 điểm. Tuy nhiên tại thời điểm xấu nhất, VN-INDEX đã giảm về khoảng 1158 điểm tức giảm khoảng 12,07%.

Đây là mức thiệt hại lớn nhất kể từ thời điểm Đại dịch COVID-19 diễn ra các cổ phiếu gần như chưa cho thấy các tín hiệu báo hiệu sự phục hồi.

V. Sức khoẻ Doanh nghiệp có yếu đi!?

Để đánh giá tình hình sức khoẻ doanh nghiệp, chúng ta cần xem xét trên nhiều góc độ và tình hình thực tế của doanh nghiệp.

Tỷ giá tăng tới 26.000

Tỷ giá tăng mạnh cùng với lãi suất USD đang được duy trì ở mức 4.5% sẽ trở thành gánh nặng và áp lực tới các doanh nghiệp có nợ USD.

Điều may mắn là tỷ giá tăng ở thời điểm sau ngày kết thúc Quý 1/2025. Vì vậy các số liệu này sẽ được phản ánh kỹ hơn trong báo cáo tài chính Q2/2025 và đó có thể sẽ là thời điểm diễn ra một đợt sụt giảm nữa (Khoảng giữa tháng 7/2025).

Tỷ giá tăng làm khoản nợ bằng USD tăng lên và áp lực trả lãi cao chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới doanh thu – lợi nhuận của các doanh nghiệp có dư nợ bằng USD.

Nguy cơ giảm tỷ lệ cổ tức

Trừ các doanh nghiệp đã có quyết định hoặc tạm ứng cổ tức, Tôi cho rằng nguy cơ giảm tỷ lệ cổ tức là rất cao. Điều này là hợp lý để các doanh nghiệp có thêm nguồn tài chính dự phòng cho sức khoẻ tài chính trong bối cảnh rủi ro thương mại toàn câu tăng cao.

Nhưng điều này cũng sẽ làm giảm kỳ vọng của nhà đầu tư gây áp lực lên giá cổ phiếu.

Lợi nhuận từ 2024 giúp doanh nghiệp

Nhờ năm 2024 có kết quả kinh doanh đạt nhiều thành tựu, Tôi cho rằng đây sẽ là nền tảng để các doanh nghiệp tiếp tục duy trì và tìm các giải pháp ứng phó với tình hình thương mại toàn cầu hiện tại.

Trong giai đoạn này, doanh nghiệp nào đuối sức sẽ thể hiện rõ, doanh nghiệp nào vẫn có lợi nhuận đều qua các quý và duy trì chia cổ tức được thì đó chắc chắn vẫn là các doanh nghiệp tốt.

Nhờ việc lựa chọn các doanh nghiệp có tỷ trọng nợ thấp và có lịch sử chia cổ tức bền, Tôi cho rằng danh mục sẽ sớm thể hiện sức mạnh và vai trò sau khi sự hoảng loạn qua đi.

VI. Tác động tới danh mục

Dưới đây là thống kê thiệt hại từ danh mục sau hai ngày điên rồ của thị trường:

X. Lời kết

Tôi không biết nói gì hơn lúc này bằng việc đưa ra một số việc cần làm như trên.

Điều Tôi mong muốn nhất là chúng ta có thể tiếp tục những giai đoạn khó khăn như vậy và cùng nhau phát triển!

Chúc các anh chị và các bạn cuối tuần vui vẻ.

Tổ Triều – Founder HODL.VN

1. Fanpage chính thức Nhà Trắng: https://www.facebook.com/share/p/1F91cR9UZB/ ↩︎
2. https://www.reuters.com/markets/asia/vietnams-2021-exports-climb-19-record-trade-surplus-with-us-2022-01-13/ ↩︎